DEPRESYON NEDİR?

Depresyon, bireyin ruh hâlini, düşüncelerini ve davranışlarını olumsuz etkileyen yaygın bir ruhsal sağlık sorunudur. Gündelik hayatta sıkça kullanılan “depresyon” kelimesi, klinik açıdan farklı bir anlama sahiptir ve tedavi gerektirebilir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, dünya genelinde milyonlarca insan depresyonla mücadele etmektedir. Ancak depresyonun belirtileri, nedenleri ve tedavi yöntemleri hakkında yeterli bilgi sahibi olmak, bu durumu yönetmenin ilk adımıdır.

Depresyon Belirtileri Nelerdir?

Depresyonun belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Ancak genel olarak aşağıdaki belirtiler yaygındır:

1. Sürekli üzgün ya da boş hissetme.
2. İlgi ve zevk kaybı (hedonik yoksunluk).
3. Uyku düzeninde bozulma (aşırı uyuma ya da uykusuzluk).
4. Enerji kaybı ve sürekli yorgun hissetme.
5. İştah değişiklikleri (aşırı yeme ya da iştahsızlık).
6. Kendine güvensizlik, suçluluk ya da değersizlik hissi.
7. Konsantrasyon güçlüğü.
8. Ölüm ya da intihar düşünceleri.
9. Fiziksel ağrılar (baş ağrısı, mide problemleri) ve açıklanamayan rahatsızlıklar.

Bu belirtiler, bir kişinin günlük yaşamını ciddi şekilde etkiliyorsa ve en az iki hafta boyunca devam ediyorsa, bir ruh sağlığı profesyoneline başvurması önerilir.

Depresyon Belirtileri DSM-5 Kriterleri

DSM-5 (Mental Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı, Beşinci Baskı), depresyonun tanısı için belirli kriterler sunar. Bu kriterler şu şekilde özetlenebilir:

• Aşağıdaki belirtilerden en az beşinin iki hafta boyunca neredeyse her gün var olması gerekir:
  1. Depresif ruh hâli.
  2. İlgi veya zevk kaybı.
  3. İştah veya kilo değişiklikleri.
  4. Uykusuzluk ya da aşırı uyuma.
  5. Psikomotor yavaşlama ya da huzursuzluk.
  6. Enerji kaybı ya da bitkinlik.
  7. Değersizlik ya da aşırı suçluluk hissi.
  8. Düşünme, odaklanma veya karar vermede zorluk.
  9. Tekrarlayan ölüm ya da intihar düşünceleri.

Belirtiler, kişinin sosyal, mesleki ve diğer önemli işlevsellik alanlarında bozulmaya yol açmalıdır. Ayrıca belirtiler, fiziksel bir hastalık ya da madde kullanımından kaynaklanmamalıdır.

Çocuklarda Depresyon Belirtileri DSM-5 Kriterleri

Çocuklarda ve ergenlerde depresyon belirtileri, yetişkinlere göre farklılık gösterebilir. DSM-5„çocuk ve ergenlerde depresyon“ tanısı koyarken aşağıdaki noktaları dikkate alır:

1. Depresif Ruh Hâli Yerine Sinirlilik: Çocuklarda depresif ruh hâli yerine aşırı sinirlilik veya huzursuzluk daha sık görülür.
2. Davranış Değişiklikleri: Sosyal çekilme, okul başarısında düşüş veya oyun oynamaya olan ilgisizlik gibi davranışlar.
3. Fiziksel Belirtiler: Mide bulantısı, baş ağrısı gibi somatik şikâyetler.
4. İştah ve Uyku Değişiklikleri: Çocuklarda iştahsızlık ya da aşırı yemek yeme daha belirgin olabilir.

Bu belirtiler iki hafta boyunca sürmeli ve çocuğun günlük hayatını önemli ölçüde etkilemelidir.

Depresyon Çeşitleri

Depresyon, tek bir tipten ibaret değildir; çeşitli alt türleri bulunmaktadır. Bunlardan bazıları:

1. Majör Depresyon: En yaygın görülen depresyon türüdür ve DSM-5 kriterlerinin çoğunu kapsar.
2. Distimik Bozukluk (Kronik Depresyon): Belirtiler daha hafiftir ancak iki yıl veya daha uzun sürer.
3. Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu (SAD): Genellikle kış aylarında ortaya çıkar.
4. Doğum Sonrası Depresyon (Postpartum): Yeni annelerde doğum sonrası gelişir.
5. Atipik Depresyon: Aşırı uyuma, iştah artışı ve çevresel olaylara aşırı tepki gibi belirtilerle karakterizedir.
6. Psikotik Depresyon: Halüsinasyonlar veya sanrılar gibi psikotik belirtiler içerir.

Her Yaş İçin Depresyona İyi Gelen Terapi Türleri

Depresyon tedavisinde etkili birçok terapi yaklaşımı bulunmaktadır. Kişinin yaşı, yaşam deneyimleri ve depresyonun şiddeti, uygun terapi yönteminin seçilmesinde belirleyicidir. İşte her yaş grubuna uygun terapi türleri:

1. Çocuklar İçin Terapi Yöntemleri

• Oyun Terapisi: Çocukların duygularını ifade etmelerine yardımcı olur.
• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmek için kullanılır.
• Aile Terapisi: Aile dinamiklerini düzenlemeye odaklanır.

Çocuk terapilerinde ayrıca sanat ve drama terapileri gibi yaratıcı yöntemler de kullanılabilir. Bu yöntemler, çocukların travmalarını anlamalarına ve duygusal dünyalarını keşfetmelerine olanak tanır.

2. Ergenler İçin Terapi Yöntemleri

• BDT ve Duygu Odaklı Terapi: Ergenlerdeki öz yeterlilik ve duygu regülasyonu becerilerini geliştirir.
• Sanat Terapisi: Ergenlerin yaratıcı yollarla duygularını ifade etmelerini sağlar.
• Grup Terapisi: Sosyal etkileşimleri artırır ve destek ortamı sağlar.

Ergenlerde teknoloji bağımlılığı veya kimlik karmaşası gibi konular da terapi sürecine dâhil edilebilir.

3. Yetişkinler İçin Terapi Yöntemleri

• BDT: Olumsuz düşünce ve davranış kalıplarını ele almak için en yaygın tedavi yöntemidir.
• EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma): Travmatik deneyimlerin etkisini azaltır.
• Psikodinamik Terapi: Bireyin bilinçaltındaki duygularını anlamasını sağlar.
• Mindfulness Temelli Stres Azaltma (MBSR): Farkındalık ve meditasyon teknikleri ile stresi yönetir.

4. Yaşlılar İçin Terapi Yöntemleri

• Yaşam Hikâyesi Terapisi: Geçmiş olayları anlamlandırmayı hedefler.
• Grupla Destekleyici Terapi: Sosyal izolasyonu azaltır.
• Bilişsel Uyaran Terapisi: Hafızayı ve zihinsel işlevleri destekler.

Yaşlı bireylerin, yaşam deneyimlerinden kaynaklı duygu ve düşüncelerine özel bir anlayışla yaklaşmak önemlidir.

Depresyona Karşı Farkındalık ve Destek

Depresyon, bireyin tek başına başa çıkmak zorunda olduğu bir durum değil. Terapiler, ilaç tedavisi ve destekleyici sosyal bağlantılarla depresyonun etkileri azaltılabilir. Ancak ilk adım, depresyonun bir zayıflık değil, tedavi edilmesi gereken bir durum olduğunu kabul etmektir.

Ayrıca, çevresel destek sistemlerinin güçlendirilmesi, toplumsal farkındalığın artırılması ve ruh sağlığı hizmetlerinin erişilebilir hâle getirilmesi depresyonla mücadelede kritik öneme sahiptir. Bu bağlamda okullar, iş yerleri ve toplum kuruluşları önemli birer rol oynayabilir. Erken teşhis ve müdahale, bireylerin daha sağlıklı bir yaşam sürmesini sağlar.

Diğer yazıya ulaşmak için https://munevvertimuroglu.com/ne-okuyacagim-nerede-calisacagim/

Depresyonla ilgili diğer bir yazı için https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberi/depresyon-belirtileri